Christian MÜLLER

Het Christian Müller orgel van de Grote Kerk in Beverwijk. Het meest authentieke
Müller-orgel dat er is.

nl″ width= en″ width= de″ width=

Het Müller geluid

Christian Müller bepaalde het orgelbeeld van het Hollandse orgel in de 18e eeuw. Door de massaler wordende samenzang moest het orgel krachtiger worden. Diverse registers van het hoofdwerk zijn in de discant dubbelkorig (dubbel rij pijpen) uitgevoerd en een manuaalkoppel voor bas en discant! Verder lukte Christian Müller het om het karakteristieke Hollandse orgel uit de 17e eeuw te combineren met de vernieuwde richting van de Hamburgse-Groningse Schnitger en Hinsz in die tijd.
Het klankbeeld is wat in de Rococo (stijlperiode na de Barok) hoorbaar was in Holland. De stemming was Kirnberger, nu Valotti (afwijkend van het tegenwoordig gangbare gelijkzwevende) wat eveneens gangbaar in de 18e eeuw. Het prestantenkoor mooi helder met een zilverachtig randje. Dat zilverachtige in de klank is zo sprekend, hier moet je oude muziek hebben gehoord. De fluiten klinken vol. Tongwerken vol karakter en een sprankelende Sesquialter maken het klankbeeld compleet.

Het Beverwijkse Müller-orgel is één van de duidelijkste voorbeelden van de wijze waarop men in de 18e eeuw in Holland meestal een orgel inrichtte voor een effectieve begeleiding van de gemeentezang: Cornet, prestant 16 vt. disc., manuaalkoppel bas/discant, de samenstelling van de mixtuur. Ook ontbreekt de in Holland zeer populaire samenstelling: Vox humana + Quintadena 8 + Holpijp + tremulant niet op dit orgel.
Het instrument bezit een typische - van andere Müller-orgels afwijkende - brede vorm en indeling van het front met dubbele tussenvelden en frontpijpen met spitslabia in "Hollandse" stijl.
De zijtorens en ook de onderste tussenvelden bevatten zowel pijpen van de manuaal-prestant als van de pedaal-prestant. De prestant 16' discant van het bovenwerk bevindt zich in het bovenste gedeelte van het front.
Karakteristiek voor Müller is de dispositie van het pedaal, die bijna identiek is aan die van de Waalse kerk te Amsterdam met o.m. een Fagot 16'.
Het bovenwerk is van een typisch Hollandse samenstelling: hoofdzakelijk fluiten plus tongwerken.
De grenen orgelkas is geschilderd in de kleur rood mahonie en versierd met fraaie barokfestoenen.

Het Beverwijkse Müller-orgel in de Grote Kerk bezet de 33e plaats van mooiste orgels in Nederland volgens de Volkskrant Orgel top 45 (juli 2021).
In juni 2021 hebben orgeladviseur Jaap Jan Steensma orgeladviseur in Nederland en Merlijn Kerkhof muziekjournalist van de Volkskrant het Beverwijkse Müller orgel bezocht en waren zeer onder de indruk van de kerk en het orgel, met name de tongwerken (trompetten) waren doorslaggevend voor deze beoordeling.
Ton Veltkamp en Hans Kelder (beheerders en bespelers) zijn uitermate tevreden met deze plaats, zeker als je bedenkt dat Nederland meer dan 2000 historische orgels bezit. Zie voor de volledige beoordeling onderstaande link:

Organist, musicoloog en muziektheoreticus Gerben Gritter promoveerde in 2014 op een proefschrift over orgelmaker Christian Müller. Op pagina 225 komt het Beverwijkse Müller-orgel ter sprake. Het proefschrift kunt u hier downloaden.


.

E-mail verzonden